Geschiedenis

English summary

Het Internationaal Homomonument is een gedenkteken nabij de binnenstad van Den Haag. Het dient ter herdenking van alle lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen, transgenders, queers en intersekse mensen in de wereld die vervolgd en onderdrukt zijn of worden vanwege hun geaardheid of genderidentiteit, in het verleden en in het heden. Het kunstwerk werd onthuld in 1993.

Initiatief

Het plan voor het monument werd in juni 1985 geïntroduceerd, toen een raadsinitiatief werd ingediend bij gemeenteraad van Den Haag. Het plan ging vergezeld van een uitgebreid rapport over de sociale en juridische situatie van homoseksuele mannen en lesbische vrouwen in deze stad. Het rapport bevatte een aantal aanbevelingen om de emancipatie te bevorderen en de discriminatie van dat deel van de bevolking tegen te gaan. Het realiseren van een homomonument was één van de voorstellen. In oktober 1986 werd het raadsinitiatief door de gemeenteraad aangenomen.

Realisering

Op 16 oktober 1987 werd Stichting Internationaal Homomonument Den Haag opgericht voor de fondsenwerving en realisatie van het monument. Het uiteindelijke doel was het overdragen van het eigendom van het homomonument aan het stadsbestuur. Het idee hierachter was dat het opnemen van het monument in de officiële stadsstructuur op zich al een daad van emancipatie zou zijn.

Kunstwerk

Na een kunstwedstrijd werd de opdracht voor een kunstwerk aan Theo ten Have toegekend. Zijn ontwerp werd beschreven als een stalen object op een voetstuk van graniet, zeven meter hoog. De vorm en kleuren zijn symbolisch voor een zelfbewust homoseksueel leven. Blauwgrijs is de basis voor bewustzijn, de knoop in de sculptuur symboliseert de conflicten en de roze kleur op het deel dat omhoog reikt, drukt bevrijding uit.

Zie ook de uitgebreide beschrijving van het sculptuur: Kunstwerk

De Nederlandse dichteres Ida Gerhardt gaf toestemming een zin te gebruiken uit haar gedicht ‘De tuin van Epicurus’, dat op het voetstuk van het monument gegraveerd staat: “Waar vriendschap open als het zonlicht is, werd ons een ongepeild geluk beschoren”.

Onthulling

Het duurde zeven jaar voordat een locatie werd gevonden waar het monument kon worden opgericht en waar tegenstand tegen het onderwerp de realisatie ervan niet verhinderde. De locatie was bij lange na niet de beste keus, gelegen buiten het stadscentrum, in een groenstrook tussen een weg en een viaduct. Op 1 oktober 1993 werd het kunstwerk onthuld door de Haagse wethouder Anke van Kampen. Vervolgens werd het eigendom van het monument overgedragen aan de gemeente Den Haag. Als gevolg hiervan accepteerde de stad de verantwoordelijkheid om het monument te onderhouden en te beschermen. Op een apart, betonnen voetstuk werd in 2011 een plaquette toegevoegd. In vier talen worden de redenen voor de oprichting van het monument toegelicht.

Verplaatsing

In februari 2014 steunden twee gemeenteraadsleden het initiatief van COC Haaglanden om een meer geschikte plaats voor het monument te vinden, waarna de gemeente besloot dat het gedenkteken verplaatst kon worden naar de huidige plek. Daar werd het voor de tweede keer in zijn bestaan onthuld; in april 2015 door burgemeester Jozias van Aartsen. Omdat het veel dichter bij het stadscentrum ligt, vlakbij het centraal station, op een grasveld van aanzienlijke omvang, faciliteert het monument de huidige en toekomstige herdenkingsevenementen veel beter.

4 mei herdenking

Op 4 mei is de Nederlandse jaarlijkse nationale dodenherdenking van de Tweede Wereldoorlog. Sinds 1993 wordt er een jaarlijkse ceremonie georganiseerd bij het monument. In samenwerking met vereniging COC Haaglanden en ondersteund door homo- en lesbische koren en een erewacht van de Nederlandse politie en brandweer, worden toespraken gehouden door vooraanstaande personen uit de LHBT-gemeenschap¹ en speciale gasten uit de Nederlandse en internationale samenleving. Het welzijn en de politieke en juridische ontwikkelingen op het gebied van LHBT-emancipatie vormen de kern van hun inhoud, en worden geplaatst het licht van de Tweede Wereldoorlog. Sinds 2015 is de hoeveelheid publiek die op 4 mei aanwezig is aanzienlijk toegenomen.

Bredere functie homomonument

Het gedenkteken speelt in toenemende mate een rol in de LHBT-gemeenschap; als teken van zichtbaarheid in de samenleving, als verbindend symbool en als baken voor waakzaamheid tegen onderdrukking. Zo zijn er bij het homomonument activiteiten georganiseerd ter gelegenheid van Coming Outdag, de The Hague Pride Walk en vond er een herdenking plaats voor de tragedie in Orlando in 2016. In 2020 werd bij het monument een videoclip opgenomen voor een lied over de coming-out van een tiener.

Noot: ¹ LHBT is de afkorting van Lesbisch, Homoseksueel, Biseksueel en Transgender


Geschreven door: Stichting Internationaal Homomonument Den Haag (2019-2021)

Deze tekst is vrijgegeven onder de licentie CC-BY-SA 3.0